طراحی فضای مفصلی در بافت قدیم شهر یزد با تأکید بر دستور زبان شهری

هر شهر از فضاها و اجزای گوناگونی تشکیل شده است. در صورتی مجموعه اجزا، کلیتی به نام شهر را به وجود می آورند، که به گونه صحیحی با یکدیگر ارتباط داشته باشند. در این صورت، شهر دیگر مجموعه ای از اجزا نیست، بلکه کلی منسجم است که فراتر از مجموع اجزای تشکیل دهنده اش می شود. با توجه به ضرورت ارتباط بین فضاهای گوناگون در تعریف یک کل منسجم، نقش فضاهای واسطه و به اصطلاح «فضاهای مفصلی» بسیار حائز اهمیت است. تا پیش از دوران معاصر و در شهرسازی سنتی، به ایجاد فضاهای مفصلی در تعریف یک ساختار منسجم اهمیت فراوانی داده می شد، ولی پس از تحولات دوره پهلوی و احداث خیابان کشی های صلیبی، اهمیت ارتباط بین فضاهای گوناگون، مورد بی توجهی قرار گرفت و بالتبع نیز، تعریف و طراحی فضای مفصلی نیز به فراموشی سپرده شد. این موضوع منجر به از هم پاشیدگی و عدم یکپارچگی و انسجام بین بخش های ایجاد شده در شهر گردید. یکی از بافت های شهری که در اثر احداث خیابان های صلیبی، انسجام خود را از دست داده است، بافت شهری تقسیم شده توسط خیابان قیام در شهر یزد است. بر این اساس، پژوهش حاضر با هدف طراحی فضای مفصلی بین دو طرف خیابان قیام یزد، با هدف منسجم ساختن بافت پیرامونی آن، پاسخ سوال کلی «فضای مفصلی چیست و چگونه تعریف می شود؟» را مورد کنکاش قرار می دهد. این پژوهش با چارچوب کیفی خود، با روش توصیفی-تحلیلی و با استفاده از روش های شناخت زیرمجموعه دستور زبان شهری، پاسخ سوال خود را یافته و با روش نمونه موردی، طرح خود را بر روی خیابان قیام بارگذاری کرده و آن را به فضایی مفصلی تبدیل می نماید. یافته های پژوهش، حاکی از آن است که فضای مفصلی زمانی تعریف می گردد که در طراحی آن دو اصل «ارتباط» و «اتصال» بین دو چیز، رعایت شود. همچنین با بررسی روش هایی که به دستور زبان شهری پرداخته اند و یا به عبارتی روش های قرارگیری صحیح فضاها در کنار یکدیگر را مورد تأکید قرار داده اند، نیز روشن می شود که در دستور زبان شهری علاوه بر «ساختار»، «مضمون» فضا نیز اهمیت فراوانی دارد. بنابراین «ارتباط» بین فضاها با توجه به «ساختار» و «اتصال» آنها با اهمیت دادن به «مضمون» فضا قابل دستیابی است.